Als je 'Tweede Wereldoorlog' en 'concentratiekampen in Nederland' zegt, denk je al snel aan Kamp Westerbork of Kamp Vught. Kamp Amersfoort wordt zelden genoemd. Toch stierven er 652 mensen en zaten er 47.000 mensen vast door het gruwelijke regime.
De uitdaging voor Nationaal Monument Kamp Amersfoort luidde dus: hoe stimuleer je mensen om je museum te bezoeken? Hoe kunnen we fysieke en digitale ervaringen combineren zodat ze elkaar aanvullen en versterken? Hoe breng je een echt verhaal over aan een breed publiek en wek je zo de interesse van potentiële bezoekers?
Een podcast: het beste medium om echte verhalen te delen
Er is maar één medium dat een verhaal als dit op een meeslepende manier kan vertellen: een podcast. Sociale media hebben een maximumaantal karakters, YouTube is snackbare media (waarvan gebruikers de neiging hebben om tussen clips door te springen), en blogs moeten kort en bondig zijn.
Een podcast is het medium bij uitstek om een complex verhaal te vertellen over echte gebeurtenissen. Maar op een bijzondere plek als Kamp Amersfoort zijn er minstens 47.000 verhalen te vertellen. Verschillende daarvan zijn al uitgelicht in het museum. De vraag: hoe krijg je alle verhalen in een podcastserie? Het antwoord: dat doe je niet.
We kozen ervoor om één verhaal uit te lichten. Een verhaal dat nauwelijks aan bod kwam in het museum, waar op dat moment niet veel over te delen viel. Want deze podcast bleek meer te zijn dan een krachtig audioverhaal vol spanning en wendingen. Het werd een serie over het proces van historisch onderzoek naar een van de belangrijkste mensen in het kamp: de oprichter Walter Heinrich.
We hadden nul euro mediabudget, dus ontwikkelden we een podcastcampagne om vanuit earned media gelanceerd te worden. We moesten dus zoeken naar nieuwswaardige haakjes om zo op een creatieve manier bereik te realiseren via lokale, regionale en hopelijk ook landelijke media.
Er zijn diverse hypotheses gevormd en aan de hand daarvan hebben de hoofdonderzoeker van Kamp Amersfoort en de podcastmaker van iO wekenlang archieven doorzocht, op zoek naar informatie. Zo is er gezocht bij het NIOD, in het Nationaal Archief, in The National Archives van Londen en de VS, in Duitse archieven.
Er zijn gesprekken gevoerd met bekende en minder bekende experts. Er is op zoek gegaan naar familie én er werd nieuws gevonden.
De zoektocht, het speurwerk, de belletjes en bezoeken met experts, alles komt terug in de podcast. Er is niets gescript of van tevoren bedacht. Het is een onderscheidend en historische boeiend verhaal geworden, dat chronologisch wordt verteld. Een verhaal voor jong en oud. Een verhaal dat je kan verleiden om een bezoek te brengen aan Kamp Amersfoort.
Het is echt een journalistieke productie geworden, maar wel branded.
NOS-journaaluitzending over deze podcast
iO en Nationaal Monument Kamp Amersfoort hebben een achtdelige podcast gemaakt: De Verdwenen SS'er. Een aangrijpend audioverhaal dat al meer dan 1,2 miljoen downloads heeft.
“Als makers was ons startpunt hetzelfde als altijd: we wilden een ijzersterk, spannend verhaal vertellen. Een podcast die entertainment en educatie combineert. Met overweldigende luistercijfers zijn we erin geslaagd een breder publiek kennis te laten maken met Nationaal Monument Kamp Amersfoort.”
Jordy Hubers, Podcast Creative iO
De zoektocht naar Walter Heinrich
Walter Heinrich was een oorlogsmisdadiger, een massamoordenaar, en de oprichter van een van de meest gruwelijke concentratiekampen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. In februari 1945 verdween hij spoorloos. Wat is er met hem gebeurd?
In 'De Verdwenen SS'er' gingen iO-podcastmaker Jordy Hubers en Floris van Dijk, Hoofd Onderzoek bij Nationaal Monument Kamp Amersfoort, op zoek naar het antwoord. Ze onderzochten alle mogelijke sporen.
Kwam hij om tijdens de val van Berlijn? Was hij krijgsgevangene? Is hij succesvol ontsnapt naar de andere kant van de wereld?
Na maanden onderzoek kwamen Jordy en Floris tot verrassende ontdekkingen die de nationale krantenkoppen haalden in onder andere Trouw, NRC, NOS.nl en het Algemeen Dagblad, met als kers op de taart een item in het NOS-Achtuurjournaal, waarmee het verhaal 2,4 miljoen TV-kijkers bereikte.
Onderzoek tijdens de podcast onthulde dat de misdaden van Walter Heinrich in oorlogstijd veel erger waren dan eerder was vastgesteld en dat hij verantwoordelijk was voor minstens 625 doden.
De samenwerking in cijfers
Eén van de beste branded podcasts in Nederland
De podcast werd alleen gepromoot op eigen kanalen en met free publicity. Dankzij artikelen en reportages in de nationale en regionale media ging de podcast viraal. Met meer dan 1.200.000 downloads bereikte de podcast een toppositie op zowel Apple Podcasts als Spotify.
Maar daar bleef het niet bij.
Het oorspronkelijke doel was om meer bezoekers naar Nationaal Monument Kamp Amersfoort te trekken — en dat is gelukt. Nadat de podcast in oktober 2022 live ging, zag het kamp een bezoekersstijging van 30% ten opzichte van de maand ervoor. Terwijl het 'rustige' seizoen traditioneel vanaf september begint, waren er in oktober 2022 meer bezoekers dan in augustus.
“Uiteindelijk hebben we een gezicht en een verhaal gekoppeld aan een oorlogsmisdadiger die tot nu toe onbekend was in Nederland — en hebben we een aantal grote gaten in onze gedeelde geschiedenis en kennis opgevuld. Op die manier hebben we niet alleen het profiel van ons museum versterkt en de betrokkenheid en bezoekersaantallen verhoogd, maar ik denk ook — hoewel je voorzichtig moet zijn met dit soort uitspraken — dat De Verdwenen SS'er één van de beste branded podcasts van dit moment is.”
Floris van Dijk, Head of Research National Museum Kamp Amersfoort