Pieken met grafieken: de kracht van infographics

Wie infographic zegt, zegt natuurlijk vooral: info. Het primaire doel is dan ook om de lezer iets duidelijk te maken dat hij nog niet wist. Je doet niemand een plezier met een infographic die er leuk uitziet maar niets vertelt. Anderzijds heeft diezelfde lezer bitter weinig aan een infographic boordevol interessante data die hopeloos complex wordt voorgesteld. 

De ideale infographic is betrouwbaar, toegankelijk en aantrekkelijk.

1. Betrouwbaar

Waar komt je data vandaan? Zijn de cijfers die je gebruikt wel correct en compleet? En vooral: heb je ze op de juiste manier gevisualiseerd? Een onnauwkeurig beeld kan immers conclusies suggereren die helemaal niet kloppen. Een bekend voorbeeld is de verticale as die niet bij 0 begint. De linkse grafiek begint bij een waarde van 2,0 en lijkt te vertellen dat het verschil tussen de waardes van april en juni heel groot is. Bij de rechtse (die wel correct begint bij 0,0) is dat verschil ineens een pak minder opvallend.

Nog een gouden regel: zeg nee tegen 3D. Een visualisatie in 3D kan onderdelen op de voorgrond groter laten lijken dan ze zijn. Het blauwe deel van dit taartdiagram is in werkelijkheid kleiner dan het gele, maar door de voorstelling in 3D lijkt dat net andersom.

Onderstaand staafdiagram toont de resultaten van een rondvraag over mobiliteit bij zelfstandigen en kleine en middelgrote bedrijven. Hier geen misverstanden: de verhoudingen zijn perfect weergegeven, de conclusies zijn duidelijk.

2. Toegankelijk

Weet tegen wie je praat en pas je communicatie daaraan aan — een infographic voor een groep IT-experts hoort er anders uit te zien dan een voor de medewerkers van een sociale werkplaats. En wat heb je aan een grafiek die zo complex en onoverzichtelijk is dat je er met de beste wil ter wereld geen enkele conclusie uithaalt? Vermijd ‘data puking’: bij grafieken die teveel willen vertellen ziet je lezer door het bos de bomen niet meer.

Een voorbeeld dat al jaren de ronde doet is dat van een commandant uit het Amerikaanse leger die de complexiteit van de oorlog in Afghanistan wilde aantonen.

De infographic uit 2008 toont zodanig veel aspecten en verbanden dat er geen touw aan vast te knopen valt — zelfs niet door de hooggeplaatste militairen waar hij voor bedoeld was. Als de commandant in kwestie wilde bewijzen dat de oorlog in Afghanistan bijzonder ingewikkeld was, is hij met vlag en wimpel geslaagd. Maar waarom dat zo was? Op basis van deze infographic krijg je als lezer geen flauw idee — enkel hoofdpijn.

Less is more: toegankelijk infographics beperken zich tot een heldere boodschap. Deze visualisatie toont de resultaten van een rondvraag over groene mobiliteit bij kleine en middelgrote bedrijven. Je ziet telkens een duidelijke vraag met duidelijke antwoorden, zonder overbodige tekst.

3. Aantrekkelijk

Een staafdiagram uit Excel plukken kan iedereen. Er een geslaagde infographic van maken, dat is een andere paar mouwen. Laat het daarom aan een professionele designer over om complexe data om te toveren tot een knappe visualisatie. 

Er zijn enorm veel manieren om de lay-out van je infographic aantrekkelijker te maken: je kunt trendy kleuren gebruiken, icoontjes of foto’s integreren en tal van andere elementen toevoegen om je infographic mooier te maken. Denk ook aan voldoende witruimte: hoe rustiger het design, hoe makkelijker je lezer de boodschap begrijpt. Je zal zien: een infographic die er knap uitziet, werkt als een magneet op de blik van je lezer. 

Onderstaande infographic toont de impact van kanker op het leven van patiënten. Allesbehalve een leuk onderwerp, maar een aantrekkelijk design met veel kleur, toffe afbeeldingen en duidelijke iconen maakt de boodschap aangenaam om te lezen.

Infographics bestaan in honderden soorten en variaties, de ene al beter geschikt voor jouw tekst dan de andere. Hoe weet je nu wat de beste keuze is? De belangrijkste vraag om jezelf te stellen: wat is de ideale codering voor de gegevens die je voorhanden hebt? Ga je jouw data weergeven met bolletjes, verbinden met een lijn, in balkjes gieten of kies je nog iets totaal anders? En hoe maak je een verschil in waarde duidelijk — door de grootte, lengte of de positie te veranderen? Of door kleuren, diktes of vormen aan te passen? 

Een evolutie in cijfers past makkelijk in een staafdiagram. Een reeks gebeurtenissen (zoals de geschiedenis van je bedrijf) zet je dan weer beter in een chronologische tijdlijn, eventueel geflankeerd door extra beeldmateriaal. Is er sprake van een verdeling (denk aan een budget, een personeelsbestand per leeftijd of het resultaat van een stemming) dan is een cirkel- of donutdiagram een logische keuze. Neem je tijd om alle mogelijkheden te onderzoeken en veel voorbeelden te bekijken voor je een keuze maakt. 

Het brein zegt nee

Je bent vrij om een infographic vorm te geven zoals je wilt, maar er zijn een aantal ongeschreven regels waaraan je moet voldoen. De auteur van die regels? Ons brein. Dat gaat er namelijk van uit dat een grafiek volgens een bepaalde logica is opgesteld. Zo geeft de horizontale as steeds de tijd weer, de verticale de waarden die er aan verbonden zijn. Keer dit om en je zal merken dat je brein protesteert. 

Nog eentje: we interpreteren rood automatisch als negatief en groen als positief of duurzaam. Het gebruik van die kleuren kan je boodschap dus enorm versterken. Maar doe je ’t fout, dan maak je van je hulpmiddel een struikelblok. In plaats van je scrollende lezer bij de les te houden breng je ‘m in de war en duw je hem naar de uitgang.